نهال انجیر

معرفی نهال انجیر

انجیر یکی از ارقام با میوه های خوشمزه و دارای طرفدارن خاص خود است. این رقم که از تیره توت ها و از جنس فیکوس ها به حساب میاید. یکی از ارقام بومی به خصوص در منطقه آسیای جنوب غربی و خاورمیانه و همچنین مدیترانه است که آب وهوای گرم را دوست دارد.

به طور کلی درختان انجیر در بیشتر مناطق به خصوص مناطق گرم با دریافت نور خورشید کافی و در دمای مناسب، همچنین خاک مقوی و آبیاری و هرس و کوددهی به موقع و کافی، به خوبی رشد میکنند.

این رقم خزان کننده و با برگ های پهن و کرکدار بوده که روی آنها شیارهایی وجود دارد. ظاهر آنها ناصاف و خشن بوده و به شکل پنجه ای منقسم بین 3 تا 5 تقسیم میباشند. در فصل پاییز برگ های درخت به رنگ زرد و نارنجی درآمده و منظره ی جذابی را به باغ میدهند. با ریزش برگ ها در فصل پاییز، درختان به خواب زمستانه فرورفته و سپس با شروع فصل بهار، جوانه زنی و محصول دهی را برای سال جدید آغاز مینمایند. نهال های انجیر در برابر سرمای شدید مقاومت چندانی ندارند و اغلب در مناطق معتدله و نیمه گرم به خوبی رشد میکنند.

برای گرده زایی و عملیات تولید میوه لازم است بدانید که گلهای درخت انجیر به صورت نر و ماده وجود دارند. عملیات گرده افشانی درختان توسط حشره کوچکی به طول 2 تا 3 میلی متر به نام “بلاستوفاگا” انجام میشود. میوه های انجیر روی شاخه ها و در مواردی روی ساقه درختان تولید میشوند. عمر درخت انجیر به 300 سال میرسد و محصول دهی آنها بین 4 تا 5 تن در هکتار خواهد بود. انواع ارقام نهال انجیر بسته به نوع رقم دارای درختانی تا ارتفاع 12 متر میباشند.

انواع ارقام نهال انجیر

انجیرها در 2 نوع خوراکی و غیر خوراکی وجود دارند. درختان نر محصولات غیر خوراکی در سه فصل بهار؛ تابستان و زمستان تولید میکنند. از این درختان برای عملیات گرده افشانی استفاده میشود. به طور کلی انجیر ها 3 نوع هستند:

انجیر خوراکی
انجیر غیر خوراکی
انجیر زینتی

بهترین ارقام نهال انجیر و انجیر پیوندی

نهال انجیر استهبان
نهال انجیر بنفش مخملی
نهال انجیر زرد ترکیه
نهال انجیر سبز
نهال انجیر ازمیر ترکیه
نهال انجیر دیم
نهال انجیر قهوه ای
نهال انجیر عسلی
نهال انجیر گلابی
نهال انجیر سیاه
نهال انجیر سه وقته
نهال انجیر ببری
نهال انجیر سفید
نهال انجیر زرد ترکیه

بهترین نوع نهال انجیر در کشورمان از لحاظ عملکرد و محصول دهی؛ نهال انجیر زرد ترکیه است. این رقم که برای اولین بار در کشور ترکیه پرورش یافته است. بین 20 تا 25 سال عمر اقتصادی دارد. و میوه های آن بسیار درشت و خوشمزه و تا 30 گرم وزن دارند. محصول دهی درختان انجیر زرد ترکیه به 5 تن در هکتار میرسد.

نهال انجیر استهبان

نهال انجیر استهبان متعلق به شهر استهبان واقع در استان فارس است. این رقم که بهترین نهال انجیر به حساب میاید، میوه های تخم مرغی شکل دارد. که پوسته ی رویی آنها مخملی و به رنگ سبز کمرنگ است. عمر اقتصادی آن حدود 20 سال بوده و هر هکتار باغ انجیر استهبان قادر است بین 10 تا 13 تن انجیر باکیفیت تولید کند.

نهال انجیر سه وقته

بهترین ارتفاع از سطح دریا برای این رقم بین 0 تا 1800 متر است. قدرت رشد درختان و محصول دهی بالای آن، نهال انجیر 3 وقته را به بهترین نهال انجیر در کشور تبدیل نموده است.

شرایط محیطی درخت انجیر جهت پرورش نهال انجیر

یکی از نکات مهم در پرورش درخت انجیر؛ توجه به نیازهای درختان است. از این رو لازم است پیش از خرید نهال انجیر به نکاتی همچون آب وهوا، بارندگی؛ وضعیت اقلیمی و خاک و همچنین ارتفاع از سطح دریا توجه فرمایید.

ارتفاع از سطح دریای هر رقم در سایت غرب نهال مشخص شده است. به طور کلی در ارتفاع بین 0 تا 3000 متر از سطح دریا میتوان نهال های انجیر را کاشت. برخی از نهال های انجیر نیز محدودیتی بابت ارتفاع از سطح دریا ندارند.

آب و هوا و دما برای کاشت نهال انجیر

درختان انجیر در بیشتر آب وهواها در کشورمان قادر به رشد هستند. بهترین مناطق برای کاشت این رقم آب وهواهای نیمه گرمسیری و با زمستان های ملایم است. نهال های انجیر در برابر سرما حساسیت بیشتری دارند. البته میزان بارندگی و طرز کاشت درخت انجیر به نوع آبیاری درختان وابسته است. برای مثال در مناطق با بارندگی بین 300 تا 400 میلی متر در سال، میتوانید درختان را به صورت دیمی آبیاری نمایید. البته لازم است بدانید درختانی که به روش دیمی آبیاری میشوند؛ محصول دهی کمتری خواهند داشت. بارش باران در زمان تلقیح و همچنین محصول دهی، باعث بروز خسارت به محصولات خواهد شد. در مناطق با رطوبت بالا (بیش از 70 درصد) محصولات درشت تر و با دم بلندتر بوده و شیرینی آنها کمتر است. در مناطق بسیار خشک نیز میوه ها با دم کوتاه تر و کوچکتر و بسیار شیرین خواهند بود.

بهترین دما برای رشد نهال های انجیر بین 25 تا 35 درجه سانتیگراد است.

خاک مناسب جهت کاشت نهال انجیر

برای کاشت نهال انجیر ابتدا باید خاک باغ خود را به خوبی بشناسیم و سپس آن را برای کاشت و پرورش بهترین نهال انجیر آماده سازی کنید. برای این کار ابتدا باید یک نمونه خاک از چند قسمت از زمین و لایه های روی و عمقی خاک برداشته و به آزمایشگاه های مخصوص خاک ارسال کنید. پس از دریافت نتایج آزمایش، آن را با شرایط مطلوب برای کاشت درخت انجیر مقایسه نموده و پس از فراهم سازی شرایط مناسب، اقدام به خرید نهال انجیر نمایید.

جنس خاک برای کاشت درخت انجیر بهتر است لیمونی باشد. البته نهال انجیر در تمامی خاک ها قادر به رشد است. Ph خاک بین 6 تا 7.5 برای کاشت نهال انجیر مناسب است.

کوددهی نهال انجیر

پس از آزمایش خاک و آگاهی از نیازهای درختان لازم است تا با استفاده از کود؛ نیازهای درختان انجیر را برطرف سازیم. کوددهی یکبار پیش از خرید درخت انجیر و در مرحله آماده سازی زمین و پس از آن هرساله انجام میشود.

مواد معدنی مورد نیاز نهال های انجیر؛ سدیم؛ بور؛ آهن و روی است. کوددهی درختان باید به طور منظم انجام شود. در سالهای بعدی برای آگاهی از نیازهای درختان باید از آزمایش برگی استفاده کنید. کوددهی باعث افزایش محصول دهی و کیفیت محصولات خواهد شد.

برای کوددهی نهال انجیر از کودهای زیر استفاده نمایید:

کود هربان 150 گرمی
کود هربان 25 کیلوگرمی
ازت خالص به میزان 100- 150 کیلوگرم به ازای هرهکتار باغ انجیر
فسفر به میزان 70 – 100 کیلوگرم به ازای هر هکتار باغ انجیر
پتاسیم به میزان 100- 150 کیلوگرم به ازای هر هکتار باغ انجیر
سولفات روی به میزان 50 – 100 کیلوگرم به ازای هر هکتار باغ انجیر
سولفات مس به میزان 20- 40 کیلوگرم به ازای هر هکتار باغ انجیر
اسید بوریک به میزان 20 – 40 گرم به ازای هر درخت انجیر

توجه: درختان انجیر نسبت به کود حیوانی حساسند و نباید از آنها استفاده نمایید.

آبیاری نهال انجیر

نهال های انجیر به روزانه 3 لیتر آب نیاز دارند. توصیه میکنیم درختان انجیر را هر 10 روز یکبار آبیاری نمایید. در فصول بارندگی و سرما میتوانید آبیاری نهال ها را به 20 روز یکبار کاهش دهید. البته میزان آبیاری به سن نهال، نوع رقم؛ فصل و میزان گرمای هوا و بارندگی نیز وابسته است. آبیاری بیش از حد درختان میتواند موجب بروز آسیب به محصولات از جمله ترک برداشتن آنها شود.

برای آبیاری درخت انجیر باید بدانید که به علت عمق کم ریشه ها در خاک؛ نهال نمیتواند آب را از اعماق زمین دریافت کند. از این رو توصیه میکنیم برای برطرف سازی نیاز آبی درختان؛ آنها را در فواصل زمانی کوتاهتری آبیاری نمایید. (البته در مواردی درختان با ریشه های عمیق تر نیز دیده میشود.)

به طور کلی کاشت نهال انجیر در مناطق با آب و هوای خشک امکان پذیر است. به شرط آنکه آبیاری درختان به خوبی انجام شود. بهترین روش آبیاری درختان، استفاده از روش آبیاری تحت فشار است. به این ترتیب علاوه بر آبیاری منظم و قابل کنترل؛ در مصرف آب نیز صرفه جویی خواهد شد. همچنین این روش آبیاری؛ محاسن دیگر همچون: جلوگیری از گسترش بیماری در سرتاسر باغ؛ جلوگیری از رشد علف هرز؛ آبیاری فصلی و با توجه به نیاز درختان و… نیز دارد.

حداقل و حداکثر دما برای کاشت نهال انجیر

درختان انجیر را در مناطقی آفتابگیر بکارید. به این ترتیب محصول دهی درختان افزایش چشمگیری خواهد داشت. به طور میانگین هر درخت انجیر باید بین 6 تا 8 ساعت از روز را در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرد. حداقل و حداکثر دما برای کاشت نهال انجیر بین 15- تا 42 درجه سانتیگراد میباشد. لازم است بدانید تحمل سرمایی نهال های انجیر در صورت گذراندن دوره ی سرمایی زمستانه تا این میزان خواهد رسید.

هرس نهال انجیر

ارتفاع نهال انجیر به صورت میانگین بین 4 تا 12 متر است. این ارتفاع به شرایط متعددی همچون نوع خاک؛ سازگاری پذیری رقم و آب وهوا و روش آبیاری و از همه مهم تر نحوه هرس نهال انجیر وابسته است. باغداران حرفه ای برای سهولت در برداشت محصولات و همچنین افزایش محصول دهی درختان؛ نهال ها را به روش های مناسبی هرس میکنند.

هرس نهال انجیر به دو صورت هرس بهره برداری و هرس فرمدهی انجام میشود. در روش هرس بهره برداری؛ شاخه و برگ ها خشک شده و اضافه درختان را از درخت جدا نموده و روی آنها را با چسب مخصوص میپوشانیم. هرس بهره برداری باید بعد از نخستین سرمادهی و در اواسط فصل پاییز انجام شود. این کار باعث میشود تا مواد مغذی و مورد نیاز درختان به سایر قسمت های درخت منتقل شده و رشد بهتری داشته باشند. همچنین محصولات درختان بزرگتر و با کیفیت تر خواهند بود. در این روش باید بین 2 تا 3 شاخه ای که روی شاخه سال قبل باقیمانده و محصول داده است. یکی از آنها را که نزدیک تر به تنه یا شاخه اصلی است را نگهداشته و بقیه شاخه ها را حذف نمود.

در هرس فرمدهی، درخت انجیر به شکل یک بوته یا پابلند درمیاید.

نکته: توجه داشته باشید که اگر هرس نهال انجیر توسط افراد غیر حرفه ای انجام شود؛ موجب بروز آسیب به درختان و یا کاهش و توقف محصول دهی آن ها خواهد شد.

روش های تکثیر نهال انجیر

برای تکثیر نهال انجیر از روش های مختلفی همچون بذر، قلمه زدن؛ پیوند زدن؛ پاجوش زدن و خواباندن استفاده میشود.

پیوند

یکی از بهترین روش های تکثیر؛ تکثیر نهال انجیر به روش پیوند زنی است. این روش برای تبدیل انجیرهای مختلف به یکدیگر مورد استفاده قرار میگیرد. بهترین زمان برای انجام عمل پیوند نهال های انجیر در فصل بهار و ماه اردیبهشت است.

بذر

در روش تکثیر نهال انجیر از طریق بذر باید ابتدا بذر گیاه را از میوه جدا نموده و درون دستمال کاغذی بگذارید. سپس در گلدان و یا سینی نشاء خود، خاک مناسب ریخته و بذرها را روی آن قرار دهید. و روی آن را با یک لایه نازک خاک بپوشانید. سپس و با آبیاری منظم؛ بذرها شروع به جوانه زنی میکنند. لازم است تا زمان جوانه زنی همواره خاک مرطوب باشد. جوانه ها رفته رفته رشد نموده و بهتر است تا گیاه را به یک گلدان بزرگتر منتقل کنید. در گلدان جدید گودالی نسبتا عمیق ایجاد نموده و نهال ها را در مرکز گودال قرار دهید. سپس اطراف آن را با خاک پر نمایید و روی آن را آبیاری کنید.

قلمه

برای تکثیر نهال انجیر با قلمه؛ باید گودالی با عمق 1 تا 1.5 متر و عرض 80 سانتیمتر را در خاک ایجاد نمایید. و قلمه های خود که پیشتر، از درختان پرمحصول تر خود تهیه نموده اید را (در اوایل فروردین ماه) در مرکز آن قرار دهید. میتوانید از هورمون ریشه زایی برای تسریع در ریشه زایی آن نیز استفاده کنید. قلمه ی مناسب برای کاشت 3 تا 4 ساله و بین 70 تا 80 سانتیمتر و با قطر 2 تا 4 میلی متر است. فاصله ی کاشت در این روش بین 6 تا 12 متر است.

پاجوش

در روش پاجوش؛ شما میتوانید از پاجوش هایی که در اطراف درخت رشد میکنند، استفاده کنید. برای تکثیر نهال انجیر باید پاجوش ها را از ریشه خارج نموده و در گودال مناسبی در خاک قرار دهید. سپس اطراف آن را با خاک مقوی پر کنید. سپس سطح خاک را با ضربه هایی سفت کنید.

خواباندن

خواباندن شاخه یکی دیگر از روش های تکثیر نهال انجیر است. شما باید شاخه های درختان را بدون آنکه از شاخه اصلی جدا شوند، در خاک قرار دهید. پس از مدتی، شاخه ای که در خاک قرار دارد شروع به ریشه زنی میکند. زمانیکه شاخه به طور کامل ریشه دار شد، میتوانید آن را از درخت مادر جدا کنید.

بیماری و آفت درخت انجیر

مهم ترین بیماری ها و آفات درخت انجیر، مورچه؛ شب پره هندی، پروانه برگ خوار؛ پروانه میوه خوار؛ سوسک شاخدار بلند؛ مگس میوه انجیر؛ کنه تار عنکبوتی انجیر؛ شانکر یا خشکیدگی انجیر؛ ترشیدگی میوه انجیر؛ بیماری موزائیک است.

بیماری موزاییک

یکی از بدترین بیماری های درخت انجیر است. این بیماری ویروسی بوده و از خسارات آن میتوان به ریزش شدید میوه ها پیش از رسیدن به طور کامل محصول، اشاره نمود.

شانکر یا خشکیدگی انجیر

این بیماری قارچی درختان است که در صورت وجود برش و یا آسیب روی شاخه ها و تنه، وارد درخت میشود. با گسترش بیماری؛ سرتاسر بافت های چوبی درختان را فرامیگیرد. در سال اول علائم بیماری چندان واضح نیست. اما در سال های دوم به بعد به راحتی قابل تشخیص است. (برای تشخیص بیماری ها و آفات درخت انجیر؛ شما میتوانید به صورت تلفنی؛ آنلاین و یا حضوری؛ با متخصصین گیاه شناسی در مرکز فروش نهال انجیر غرب نهال در ارتباط باشید.)

برای از بین بردن این بیماری لازم است از روش سمپاشی مخصوص بهره ببرید.

ترشیدگی میوه انجیر

با ورود حشرات از طریق ترک های روی میوه به درون آنها و ایجاد یک برش، راه به درون انجیر باز میشود. این عامل باعث فاسد شدن و ترشیدگی میوه انجیر میشود. یکی از بدترین رخدادهایی که ممکن است برای نهال های انجیر به وجود بیاید؛ ترش شدن میوه های شیرین انجیر است. به این ترتیب دیگر نمیتوان محصولات را در بازار عرضه نمود و عملا درآمدزایی از باغ به صفر میرسد.

کنه تار عنکبوتی انجیر

این آفت به برگ ها و شاخه های گیاه آسیب میزند. پس از آن برگ درختان زرد و خشک شده و میریزند. یعنی با استفاده از شیره نسوج برگ های جوان و حبه ها، باعث تغییر رنگ روی برگ و میوه ها شده و شبیه به خزان زودرس میشود.

برای مبارزه با این آفت؛ از سمپاشی با استفاده از سم های مناسیستوکس، تدیون؛ نئورون بهره برده میشود.

مگس میوه انجیر

این حشره به تمامی نواحی درختان انجیر؛ به خصوص میوه انجیر آسیب جدی وارد میکند.

سوسک شاخدار بلند

یکی از مهم ترین حشرات و آفات درخت انجیر، سوسک شاخدار بلند است. این سوسک ها در دوران لارو ابتدا از زیر پوست اصلی تغذیه مینمایند. رفته رفته به سمت درون آن نفوذ کرده و وارد چوب میشوند. با گسترش بیماری به ریشه ها منتقل شده و با تغذیه آنها درختان را کاملا خشک میکنند. برای جلوگیری از آفات درخت انجیر باید از روش سمپاشی مخصوص بهره ببرید.

پروانه میوه خوار

این حشرات اغلب در هنگام انبار داری به میوه تازه و یا حتی خشک شده انجیر آسیب وارد مینمایند.

پسیل انجیر

این حشره روی برگ ها علائم سوختگی برجای میگذارد. برای تعیین میزان خسارت این آفت از ماده شکری سفید رنگ در محل سایه انداز درختان استفاده میشود. برای مبارزه با این آفت لازم است تا از سم متاسیستوکس و دیازینون بعد از پایان عمل گرده افشانی استفاده نمود.

پروانه برگ خوار

این حشره با تغذیه از برگ درختان انجیر باعث ریزش آنها خواهد شد. در زمان لاروی از پارانشیم زیر برگ تغذیه نموده و آن را به صورت نکروزه درمیاورد. با گذشت زمان لاروها تمام برگ را در برگرفته و از آنها تغذیه میکنند. تا جایی که فقط رگبرگ ها باقی میمانند.

برای مبارزه با این آفات از سم سوین در محل طوقه درختان استفاده میکنیم. همچنین میتوانید دور تنه درختان را با پلاستیک ببندید.

شب پره هندی

این حشره به درختان انجیر و حتی میوه خشک شده انجیر نیز آسیب میزند. و باعث افت کیفیت محصولات خواهد شد.

مورچه

مورچه یکی از مهم ترین آفات درخت انجیر است. که با تغذیه از حشره پلاستوفاگا که وظیفه انجام عملیات گرده زایی انجیر را دارد؛ گرده افشانی را با اختلال مواجه میکند. به این ترتیب عملیات تولید محصول و تلقیح به درستی انجام نشده و میوه ها پس از رشد میریزند. و یا با کاهش کیفیت همراه خواهند بود. این حشره در زمان رسیدن و خشک شدن میوه با تغذیه از میوه های رسیده؛ باعث افت کیفیت آنها خواهد شد.

برای از بین بردن این حشرات باید از سم سوین استفاده نمود.

برای جلوگیری از آفات درخت انجیر باید درختان را با توجه به نوع بیماری و آفت و با استفاده از روش مخصوص سمپاشی نمایید.

فواصل کاشت و چالکود درخت انجیر

فاصله کاشت نهال انجیر وابسته به نوع رقم میتواند متفاوت باشد. اما به طور کلی نهال های انجیر را در فواصل بین 4 تا 7 متر از یکدیگر بکارید. توصیه میشود فاصله ردیف ها با یکدیگر بین 4 تا 5 متر باشد.

احداث باغ و الگوی کاشت باغ انجیر

برای احداث باغ انجیر شما باید باغ خود را در یک منطقه نورگیر احداث نمایید. الگوی کاشت درختان براساس نقشه زمین؛ نوع رقم و طرح توجیهی میتواند متفاوت باشد. الگوی کشت مربعی و مستطیلی برای کاشت این درختان مناسب است. به این ترتیب درختان پس از رشد؛ نور کافی و همچنین مواد مغذی در خاک را به خوبی دریافت مینمایند. به این ترتیب، برداشت محصولات؛ سمپاشی؛ کوددهی و آبیاری در این فواصل به راحتی انجام خواهد شد.

زمان چیدن محصول درخت انجیر

شروع محصول دهی درختان انجیر معمولا بین 2 تا 3 سال پس از کاشت است. اما برای دستیابی به محصول دهی حداکثری بسته به نوع رقم بین 5 تا 10 سال زمان لازم است. برداشت محصولات انجیر با دست انجام میشود. و برای برداشت محصول نیازی به قیچی نیست. پس از برداشت به آرامی انجیرها آنها را در جعبه یا سبد قرار دهید.

برداشت محصولات انجیر بسته به نوع رقم در 3 فصل متفاوت (فصل زمستان؛ بهار، پاییز) انجام میشود. اغلب برداشت میوه ها از تیر ماه آغاز شده و تا اواسط مهرماه ادامه دارد. زمان برداشت محصولات هر رقم حدودا 45 روز به طول می انجامد.

تکثیر انجیر

برای تکثیر نهال انجیر از روش قلمه زنی استفاده میشود. به این ترتیب کیفیت نهال ها افزایش یافته و همچنین تحمل سرمایی و گرمایی و سازگاری پذیری نهال های انجیر با محیط جدید رشد چشمگیری مینمایند.

عمر مفید درخت انجیر و مشخصات میوه

میوه درخت انجیر شبیه به گلابی بوده و بسیار خوشمزه است. گوشته ی میوه ابدار است. از این رو میتوانید در مصارفی همچون تازه خوری، تولید مربا، ژله؛ در غذا و یا به صورت انجیر خشک از آن استفاده نمایید. جالب است بدانید میوه ای که امروزه به عنوان محصول درخت انجیر شناخته میشود، در واقع میوه ی درخت نیست و تنها یک زائده ی گلابی شکل است. که گلهای انجیر را در درون خود حفظ میکند. از خواص میوه ی آن میتوان به وجود مواد معدنی مغذی همچون پتاسیم؛ منیزیم؛ کلسیم؛ فسفر، قند و همچنین ویتامین های A, B, C و فیبرها اشاره نمود. محققان معتقدند که مصرف روزانه انجیر میتواند در حفظ سلامتی افراد موثر واقع شود. همچنین برگ این درختان نیز در طب سنتی مورد استفاده قرار میگیرند.

از خواص درمانی آن میتوان به بهبود یبوست؛ نقرس؛ قولنج؛ بواسیر اشاره نمود.

عمر اقتصادی درختان انجیر به عوامل متعددی همچون شرایط منطقه ای هنگام کاشت و فراهم سازی نیازهای درختان پس از کاشت آن ها وابسته است. به طور میانگین درختان انجیر قادرند بین 20 تا 300 سال عمر کنند. که بیشترین آن متعلق به نهال انجیر سفید میباشد.

پس از پایان عمر اقتصادی درختان؛ محصول دهی حداکثری آنها کاهش یافته و سپس متوقف میشود. در این زمان باید نهال ها را از خاک خارج نموده و با خرید نهال انجیر جدید؛ باغ خود را مجددا احداث نمایید.